„Kłopoty rodu Pożyczalskich” Mary Norton, Dwie Siostry

  Na blogu kilkukrotnie pojawiały się książki, które wyszły spod ramion Dwóch Sióstr. Możecie domyślić się, że doceniam literaturę, którą promują – bardzo często są to dawne klasyki o których gdyby nie wznowienie obecnie by się zapomniało. Cieszę się kiedy widzę i słyszę, że kolejne wydawnictwa pragnąc uchronić je przed zapomnieniem co jakiś czas rzucają na rynek ich nowe wydania, bardzo często wzorowane na tych pierwszych. I mimo iż dla wielu nie będzie ono tym samym wydaniem – starym , zaczytanym, zakurzonym, obdarzonym dodatkową historią (naszą własną), to jednak wzbudzają one sentyment, rodzą w sercu ciepło i cieszą.  „Kłopoty rodu Pożyczalskich” Mary Norton poznałam kilka lat temu. Będąc w bibliotece jakieś starsze wydanie wpadło mi w oko – od razu wzięłam je do ręki i przejrzałam a że wzbudziło moje zainteresowanie zabrałam ze sobą do domu. Nie jest to opowieść pierwszej młodości – ma swoje lata i to sporo. Powieść w 1952 roku została nagrodzona najważniejszym brytyjskim wyróżnieniem w dziedzinie książek dla dzieci jakim jest The Carnegie Medal a pół wieku później uznano ją za jeden z dziesięciu najlepszych tytułów w siedemdziesięcioletniej historii tej nagrody. Opowieść zapoczątkowała pięciotomowy cykl o losach rodziny Pożyczalskich, który podbił wiele serc i poruszył wyobraźnię wielu czytelników na całym świecie. Obecnie jest on zaliczany do Klasyki światowej literatury dziecięcej. W Polsce po raz pierwszy ukazała się w 1961 roku nakładem Naszej Księgarni jako książka dla dzieci   Pożyczalscy a mianowicie: pan Strączek, pani Dominika i ich córeczka Arietta nie są zwyczajną rodziną. To mieszkające pod podłogą wielkiego domu malutkie istoty (mają po kilkanaście centymetrów wzrostu), które wszystko czego im trzeba do życia zbierają „pożyczając” z mieszkania znad sufitu. Tym samym Pożyczalscy nie są ich nazwiskiem a czymś w rodzaju „gatunku”. A może cechą charakteru? Specyfiką? Jakby nie było Pożyczalscy pożyczanie mają we krwi, choć można różnie na to patrzeć bo to takie „pożyczanie” w zasadzie na zawsze. Pożyczalscy mieszkają przy ludziach na których mówią „olbrzymy” i muszą przy nich mieszkać – jak sami twierdzą nie obejdą się bez nich, tak jak chleb nie obejdzie się bez masełka. Tak więc ludzie gubią (a przynajmniej tak myślą, że zgubili) a Pożyczalscy „pożyczają” co wbrew pozorom nie jest takie łatwe jak mogłoby się wydawać – w trakcie swojego pożyczania pod żadnym pozorem nie mogą być zauważeni. A pożyczają a właściwie zabierają bez skrupułów – wszystko to co tylko wpadnie im w oko, przypadnie do gustu i co są w stanie unieść: To może doprowadzić do ich zguby… W życiu nie można też być zachłannym – niestety pazerność i chciwość Dominiki sprawiają, że pewnego dnia Strączek zostaje dostrzeżony przez Chłopca.

Czy to oznacza koniec Pożyczalskich?

  Nie będę wiele pisać o tej książce – nie dlatego, że nie ma o czym, tylko po prostu nie chcę przedłużać i mieszać, umieszczać zbędnych słów i określeń. Już kilkukrotnie przyłapałam siebie na tym, że pisze dużo – czasem chyba za dużo. Czy ktoś to wszystko w ogóle czyta? Nie wiem. Postaram się streszczać ale i pisać dokładnie oraz rzetelnie – nie za długo i nie za krótko ^_^
Mary Norotn stworzyła baśniowy świat, który z jednej strony przyjemny, z drugiej został pozbawiony słodzenia, lukrowania, przeistaczania rzeczywistości. Nie szczędzi opisów, nie upraszcza, nie lukruje – często skupia się na szczegółach pozwalając nie tylko lepiej poznać bohaterów jak i wniknąć w ich świat (poznać go od poszewki) ale również rozejrzeć dookoła siebie i zastanowić nad własnym światem oraz życiem.   Po pierwsze czytelnik ma możliwość spojrzeć na świat z perspektywy istot mniejszych – bardzo malutkich a także dostrzec ich problemy (które dla nich są wielkie). Po drugie poruszony został temat „pożyczania” a właściwie zabierania i przywłaszczania sobie czyjejś własności, trzecie chęci posiadania, zachłanności, tego kiedy chce się ciągle więcej, więcej i więcej ale również ofiarowywania czegoś komuś – tak bezinteresownie. Czwarte to jak wielka potrafi być wyobraźnia oraz nasza kreatywność (np. komoda w domu państwa Pożyczalskich została wykonana z pudełek od zapałek a podłoga wyłożona czerwoną bibułą), piąte że możliwa jest przyjaźń mimo różnic, które nas dzielą a one same często są tylko i wyłącznie „tworem” naszego umysłu. Jest o zachłanności – tym jak jest przyczyną zguby, o pojęciu „pożyczanie” oraz „kradzież”, o różnicach i tym, że mimo nich tak naprawdę niewiele nas różni. O miłości, zazdrości, przyjaźni, szukaniu… O tym co ważne i cenne. O życiu – prosto i bez lukrowania oraz zbędnego moralizowania. Jak już wspomniałam autorka nie szczędzi w opisach – niekiedy są one bardzo długie i dokładne. Z jednej strony może to wprowadzać w lekkie znużenie, natomiast z drugiej wręcz przeciwnie – zafascynować oraz zaciekawić. Dzięki tym opisom czytelnik może wejść do opisanego świata, do świata malutki Pożyczalskich, ich rozterek, problemów, radości oraz smutków a także „olbrzymów” mieszkających nad podłogą. Ma możliwość poznania tego jak żyją, kim są i jacy są. Sporo również tutaj niedopowiedzeń – pytań na które nie postawiono odpowiedzi… „Co łączy służącą z ogrodnikiem”, „Co stało się starszej pani?”… to i znacznie, znacznie więcej. Niektórzy być może wyłapią te wątki z treści, jednak co do tego nie dałabym sobie ręki uciąć, bo nie jest to takie łatwe, co tylko i wyłącznie buduje napięcie, ciekawość, wprowadza nutę niepewności, chęć czytania dalej. Do tego dość dramatyczna końcówka, która może spodobać się dzieciom i baśniowa opowieść, która ma w sobie niepowtarzalny klimat…. to wszystko sprawia, że całość staje się ciekawsza a zbyt długie opisy nie przeszkadzają.  Najnowsze wydanie uzupełniają ilustracje Emilii Dziubak. Wydawać by się mogło, że w całej książce jak na 256 jest ich dość niewiele, jednak nie uważam aby była to znikoma ilość. Wszystkie wyróżnia dokładność w szczegółach oraz detalach, przyjemne kolory a także rewelacyjna gra światła i cieni. Mojej uwadze nie umknął również fakt, że są kompatybilne z tekstem, co bardzo sobie cenię (nie lubię kiedy ilustracja odbiega od tekstu – poza tym dzieci od razu wychwycą tę rozbieżność). Przypuszczam, że ich ilość prawdopodobnie ma na celu lepiej skupić się na tekście, co przy tak bajecznych ilustracjach może okazać się nieco trudne, bo te naprawdę przyciągają wzrok. „Kłopoty rodu Pożyczalskich” to książka z którą miło spędziłam czas. W mojej opinii to klasyka, którą dzieciaki jak najbardziej mogą poznać, jednak tutaj obstawiałabym nieco starsze dzieci. Ze względu na dość długie i szczegółowe opisy a także język w którym występuje sporo trudniejszych słów (np. laubzega, arkada, pasaż czy serwantka), lektura może przysporzyć trudności początkującym czytelnikom – w takim przypadku najlepiej książkę czytać razem z dzieckiem. Jednocześnie to samo trudne słownictwo wzbogaca język a także poszerza wiedzę o świecie. Na podstawie pierwszego tomu powstał film z 1997 roku „Pożyczalscy”, pierwszego i  drugiego tomu pełnometrażowy film anime z 2010 roku, wyprodukowany przez Studio Ghibli „Tajemniczy świat Arietty”, natomiast w 2011 roku luźna adaptacja „Kłopoty rodu Pozyczalskich”

Tytuł: Kłopoty rodu Pożyczalskich | Autor: Mary Norton | Seria: Pożyczalscy | Ilustracje: Emilia Dziubak | Tłumaczenie: Maria Wisłowska | Wydawnictwo: Dwie Siostry | Okładka: twarda | Stron: 256

Kłopoty Rodu Pożyczalskich | Pożyczalscy idą w świat | Pożyczalscy na wyspie | Pożyczalscy w przestworzach | Pożyczalscy pomszczeni

UWAGA
1. Dzięki jednej z czytelniczek bloga (dziękuje Ewo) dowiedziałam się, że pierwsze wydania serii o Pożyczaslkich wydawane przez Naszą Księgarnię były ilustrowane przez Andrzeja Strumiło (według mnie przepiękne – w stylu Mistrzów Ilustracji).  Sama rodzina Pożyczalskich w oryginale nazywała się rodziną Clock i mieszkała pod podłogą kuchni starego, edwardiańskiego domu, wzorowanego na tym, w którym autorka spędziła dzieciństwo.

2. Polskie przekłady opierają się na tłumaczeniu Wisłowskiej – jest ono bardzo dobre, jednak jak znalazłam na pewnym blogu (KILK), dzieją się tutaj dziwne rzeczy w tłumaczeniu imion bohaterów. Ojciec Arietty Pod jest Strączkiem, żona Homily – Dominiką, wujek Hendreary – Henryk, jego żona Lupy to Lucy, natomiast ich córka Eggletina oraz Arietta nie zostały przetłumaczone – imiona pozostają jak w oryginale. Dla niektórych najprawdopodobniej to bez znaczenia, ale znajdą się i tacy, którzy mogą „czepiać” się takiego „zabiegu” 😉

zdjęcie ilustracji Pinterest