Śmierć na Nilu Agatha Christie

  Chyba od zawsze lubiłam kryminały, jednak warunek musiał i musi być jeden – to musi być porządny kryminał. W zależności od czytelnika i jego upodobań każdy inaczej będzie definiował to słowo – to zupełnie normalne, wszakże każdy z nas jest inny. Nie zmienia się jedno – dobry kryminał wciąga i dobrze się go czyta. Osobiście za „królową” kryminałów uważam Agathe Christie – zdaje sobie sprawę z tego, że jej powieści (a właściwie sprawy w niej opisane) nie są wybitnie skomplikowane a w dorobku pisarki można znaleźć „lepsze” i „słabsze” powieści, jednak nie można odmówić im wyrazistych i naturalnych postaci, akcji jak również dobrze poprowadzonej intrygi. Nie wiem jak Wam ale mnie powieści Christie czyta się bardzo dobrze i lubię do nich wracać. Śmierć na Nilu po raz pierwszy została wydana w 1937 roku i stanowi 17 tom z Cyklu o Herkulesie Poirot. Powieść do tej pory doczekała się dwóch adaptacji a w przygotowaniu jest kolejna, która ukaże się jeszcze tego roku. Historia zaczyna się dość niewinnie – słynny detektyw Hercules Poirot chcąc odpocząć od codziennych obowiązków postanawia wyjechać do Egiptu. Jako środek transportu wybiera ekskluzywny statek wycieczkowy „Karanak”, który ma płynąć po Nilu. Razem z detektywem tym samym statkiem podróżują znamienite osoby między innymi inteligenta, piękna i znana na całym świecie młoda milionerka Linnet Doyle ze swoim nowo poślubionym mężem, którego odbiła swojej przyjaciółce – ten rejs jest ich podróżą poślubną. Na statku nie brakuje również wspomnianej przyjaciółki Linnet – Jacqueline, która nie mogąc pogodzić się z utratą narzeczonego, nie opuszcza miliarderki na krok prowokując młodą parę do sprzeczek tym samym uprzykrzając im życie. Poirot swoim czujnym okiem od razu zauważa napięcie między nimi – ewidentnie kobieta zatruwa młodym życie, jednak Ci nie są w stanie uwolnić się od jej natarczywej obecności. Sytuacja staje się poważna pod dotarciu do Egiptu, gdy podczas zwiedzania egipskiej świątyni Linnet o mały włos nie zostaje uderzona wielkim głazem. Poirot wie, że to nie przelewki – młodej parze grozi niebezpieczeństwo. Już nie będzie tylko i wyłącznie obserwatorem – bierze sprawy w swoje ręce i postanawia chronić nowożeńców. Niestety dochodzi do tragedii…

  „Śmierć na Nilu” to powieść w której intrygę czuć już na pierwszej stronie. W mojej skromnej opinii już od początku „coś” zaczyna się dziać a tym czymś nie jest nic innego jak zagadka, akcja, tajemnica. Christie nie bawi się w kilkunastostronicowe wprowadzenie do właściwej fabuły a właściwie od razu zaczyna budować napięcie, rozwijając je z każdą stroną. I mimo iż samą główną sprawę można rozwiązać bardzo szybko (ja zrobiłam to błyskawicznie), całość wciąga tak bardzo, że nie można się od niej oderwać a my chłoniemy ją strona za stroną. A przynajmniej ja chłonęłam i nie przeszkadzał mi fakt, że początek może przypominać romansidło, to jak szybko domyśliłam się zakończenia, lekka schematyczność jak również fakt, że motyw zdradzonej kobiety – byłej żony w obecnych czasach jest dość oklepany i przereklamowany… u Christie wypada to naprawdę dobrze. Wszystko zasługa tego w jaki sposób fabuła została poprowadzona, wartkiej akcji, samej intrygi jak również lekkiego pióra pisarki.

  Pisarka poza głównym wątkiem czyli sprawą umieszcza w swojej książce również wątki poboczne, których w „Śmierci na Nilu” jest całkiem sporo. Miłość, zdrada, zazdrość, sława, żądza pieniądza, biedni, bogaci, statusy społeczne, problemy społeczne mieszkańców Egiptu… te i wiele innych w tle zagadki kryminalnej, która ani przez chwile nie została przyćmiona. To intryga jest na pierwszym miejscu i to ona stanowi „trzon” powieści – wszystkie poboczne tematy są jedynie dodatkiem, cieniem. Odniosłam wrażenie, że to celowy zabieg, jednak nie w celu sztucznego „nabijania” stron (jak to bywa w przypadku współczesnych pisarzy), jednak dodania atrakcyjności powieści a przede wszystkim zwiedzeniu czytelnika na manowce – wprowadzeniu nieco zamieszania, odwróceniu uwagi od wskazówek i od samego śledztwa, rozkojarzeniu. A sama zagadka mimo iż wydawać by się mogło banalna i błaha, tak naprawdę ma wiele odsłon i obliczy a jej zakończenie nie jest takie oczywiste jak na pierwszy rzut oka może się wydawać. I mimo iż osobiście szybko domyśliłam się zakończenia, to z pewnością wielu czytelników przeżyje nie lada zakończenie, kiedy powieść doczyta do końca (chociaż w mojej ocenie jest ono naciągane). Christie bawi się z czytelnikiem a może nawet czytelnikiem?

  Mocną stroną powieści jest nie tylko klimat i to w jaki sposób autorka prowadzi fabułę, ale również bohaterowie, których tutaj mamy różną plejadę – piękni, młodzi, bogaci, przepełnieni dumą, aroganccy, przebiegli, zawistni, zazdrośni ale i Ci nieświadomi, nieporadni, wpędzeni w wir wydarzeń wbrew sobie. Każda z nich ma coś do powiedzenia, jednak w mojej opinii najbardziej wyróżnia się Poirot – pewny siebie, poważny, inteligentny, skupiony, czasem nerwowy… może nieco staroświecki ale z klasą i potrafiący współczuć a także okazać empatię. Z pewnością spostrzegawczy i zwracający wielką uwagę na szczegółach – najpierw obserwator, potem analityk i działacz ale nie ten co postępuje pochopnie, tylko z rozwagą. Ślad za śladem, krok po kroku – powoli i dogłębnie analizując każdą poszlakę i wskazówkę. I tak aż doprowadzi do odpowiedzi na główne pytanie – poda rozwiązanie. Tak wiem, że schematyczne ale skuteczne, poza tym to w jaki sposób Hercules prowadzi całe śledztwo uważam za ciekawy. Czytelnik może poczuć się jak detektyw – razem z nim rozwiązywać sprawę a co ciekawsze i przyjemniejsze „wejść” w umysł detektywa, poznać jego sugestie, myśli, analizy a także to jak bardzo jest pewny swoich detektywistycznych umiejętności. A przecież pewność siebie bywa zawodna… czasem a może i częściej zawodzi. Czy w pewnej chwili zawiodła Poirota?

  Akcja, dość ciekawa fabuła, mnogość wątków w tym również społecznych, wyraziste postacie, intryga, ofiary, podejrzani, poszlaki, zagadki, wskazówki, możliwość prowadzenia własnego śledztwa – analizowania śladów, kombinowania, dedukcji, zgadywania kto i dlaczego, lekki język… i to nie wszystko, bowiem w powieści można odszukać również rys społeczno-historyczny. Szukając informacji o książce (tych technicznych) dowiedziałam się, że powieść ukazała się 15 lat po tym jak Egipt oficjalnie ogłosił niepodległość od Wielkiej Brytanii – mając tę wiedzę powieść można „widzieć” i rozumieć nieco inaczej – niektóre wątki nabierają większego sensu. Dla smaczku dostajemy niesamowity klimat oraz elegancję a jako wisienkę na torcie piękne wydanie, które wyglądem i klimatem nawiązuje do starych ksiąg historycznych. Kryminał idealny?

  Na te pytanie każdy sam musi sobie odpowiedzieć. Osobiście mimo pewnej schematyczności i szybkiego rozwiązania zagadki (przeze mnie), bawiłam się wyśmienicie. Miło spędziłam z nią czas i opowiedzianą historią. Agata Christie potrafi tworzyć klimat, budować napięcie i umiejętnie prowadzić fabułę. Może i jest to historia, którą niektórzy rozgryzą bez głębszego namysłu ale jednocześnie może dostarczać sporo rozrywki a już z pewnością nie można odmówić jej swoistej klasy. Dla mnie to kawał dobrej literatury i wszyscy fani Królowej kryminału powinni być zadowoleni.

Tytuł: Śmierć na Nilu | Autor: Agatha Christie | Tłumacz: Natalia Billi | Wydawnictwo: Dolnośląskie | Okładka: twarda | Stron: 350