„Nasz las i jego mieszkańcy” Bohdan Dyakowski, Zysk S-ka

  „Sekretne życie zwierząt”, „Duchowe życie zwierząt”, „Sekretne życie drzew”… swego czasu takie pozycje były bardzo popularne – można rzecz, że „w modzie”. Kolejni autorzy widząc, że to się sprzedaje pisali a następnie wydawali coraz to nowe książki w celu łatwego zarobku. Przynajmniej ja to tak odczułam – nie jako chęć podzielenia się z innymi swoją pasją – próba zarażenia nią, skłonienia do innego spojrzenia na otaczający nas świat ale właśnie łatwy zarobek. I wielu ludzi do kupiło – część rzeczywiście była zadowolona z przeczytanej lektury a inni wręcz przeciwnie. W erze nowych publikacji zapomnieliśmy o tym co dawne – o tych od których tak naprawdę wszystko się zaczęło. Książkach pisanych sercem a nie „piórem” i chciwością. Książkach, których obecnie pierwsze wydania są bezcenne i to nie tylko jeśli chodzi o wartość materialną ale przede wszystkim treść. Cieszę się, że takie książki są wznawiane.  Jakiś czas temu opowiadałam Wam o publikacji polskiego biologa i popularyzatora wiedzy przyrodniczej Bohdana Dyakowskiego „Z naszej przyrody”. Wspominałam wówczas, że urzekło mnie to w jaki sposób profesor opowiada o świecie, zwierzętach i jego mieszkańcach. O tej miłości, pasji i zaangażowaniu – czuć, że przyroda była całym jego życiem. Zachęcona postanowiłam sięgnąć po pierwszą jeg dzieło „Nasz las i jego mieszkańcy”, które po raz pierwszy ukazało się w końcu XIX wieku a następnie było siedem razy wznawianych (sześć z nich ukazała się przed drugą wojną światową). Wszystkie cieszyły się gigantycznym powodzeniem wśród czytelników. W książce autor zabiera nas w niesamowitą podróż po lesie – w skupieniu, odprężeniu i bez pośpiechu. Leniwą wędrówkę ze zwróceniem uwagi na niebo, drzewa, rośliny, krzewy, kwiaty, leśną ściółkę… Taka, która przynosi relaks, radość, satysfakcje i ukojenie dla skołatanych nerwów. Wędrówkę, która odpręża ale i uczy – przekazuje wiedzę, jednak w tej nienachalnej i przyjemnej formie. Wiecie… to taka wycieczka z której wynosicie to co najlepsze.  Bohdan Dyakowski opowiada o tym jak zmienia się las w zależności od pór roku a swoją opowieść rozpoczyna od najmroźniejszej z pór roku – tej w której całe życie zamiera a mianowicie zimy. W pierwszej kolejności zwraca uwagę na to z czym najczęściej kojarzy się las czyli drzewa. Mówi o ich cechach, rozsianiu, tym co się z nimi dzieje zimą, dlaczego iglaste nie tracą igieł a liściaste wręcz przeciwnie, jak radzą sobie w trudnych warunkach, jak się rozwijają, jakie zwierzęta szukają schronienia w ich konarach, gałęziach, koronach…. stopniowo przechodzi do krzewów, krzaczków, trawy. Uwzględnia wszystkie rośliny, które skrywa w sobie las – roślinach ale również i zwierzęta mające w nim swój dom – dosłownie wszystkie nawet tych najmniejsze jak owady czy robaczki.

  Jego opowieść wiedziona jest czterema porami roku. Jak już wspomniałam rozpoczyna od surowej zimy, stopniowo przeprowadzając czytelnika przez wiosnę, kiedy to przyroda budzi się ze snu do życia, słoneczne lato kiedy oddycha pełną parą ale i przez upały niekiedy bywa trudno do jesieni, kiedy cały las powoli cichnie i usypia. A potem ponownie jest zima – cały las zamiera. Czytamy o drzewach, o wilkach, lisach, wiewiórkach, ptakach czy owadach… o wszystkich mieszkańcach lasu, bez których las nie byłby lasem – to dzięki nim las istnieje i jest takim jakim go doświadczamy. Nie są to suche fakty, notatki z encyklopedii czy publikacji naukowej a fascynująca opowieść wiedziona miłością – sercem. W przyjemnej i lekkiej a zarazem profesjonalnej formie poznajemy nie tylko biologiczne cechy danego gatunku ale również wiele ciekawostek. Mało tego… autor podobnie jak Adam Wajrak walczy z wszechobecnymi stereotypami dotyczącymi zarówno roślin jak i zwierząt. W jego opowieści wilk nie jest groźną, złą i niebezpieczną „bestią”, która gdy tylko zobaczy człowieka od razu na niego napadnie aby go rozerwać na strzępy i pożreć – mówi o prawdziwej naturze wilka, który tak naprawdę jest tchórzliwy i unika ludzi. Jednocześnie jest bardzo oddany swojemu stadu a także potomstwu – jeśli poczuje, że coś im grozi, że ktoś lub coś zagraża jego „dzieciom”, stanie do walki – jest gotowy. Królem puszczy jest żubr a jej panem niedźwiedź – to on ustala zasady siejąc „strach” wśród innych mieszkańców (nie tak jak w reklamie piwa „Żubr”, kiedy to żubr ratuje mniejsze zwierzęta przed tymi większymi i groźnymi), z kolei chytrość i przebiegłość lisa to naprawdę coś pozytywnego – nie wada a zaleta, która może przynieść wiele dobrego.
A wiecie kto jest strażnikiem lasu? Kto może uratować las?  Jak już wspomniałam w tej książę-opowieści ważna jest cała przyroda. Nie mogło zabraknąć miejsca dla ssaków, ptaków, owadów takich jak pszczoły, mrówki czy mszyce, robaczków, które mimo iż swoim wyglądem nie zachwycają człowieka dla lasu są niezwykle istotne a także grzybów. Przecież bez nich las nie mógłby istnieć – każdy element lasu jest tak samo ważny i każdemu poświęcono tyle samo uwagi. Nie zabrakło również miejsca dla człowieka w tym nielegalnej wycince lasów jak również ochoronie przyrody, jednak to są tylko wzmianki. Niemniej ewidentnie widać, że Dyakowski kochał walczył o przyrodę – z serca i miłości. Jednak i to nie wszystko, bowiem w tę niesamowitą opowieść wpleciono również fragmenty wierszy o przyrodzie m.in. Marii Konopnickiej, Teofila Lenartowicza, Jana Kochanowskiego, Wincentego Pola czy Adama Mickiewicza, które pokazują poetycką odsłonę tej publikacji.  „Nasz las i jego mieszkańcy” może sprawiać wrażenie trudnej lektury, którą zrozumieją tylko i wyłącznie dorośli a także (lub tylko) zaznajomieni z tematem. Osobiście jestem innego zdania. Jak już kilkukrotnie zaznaczałam według mnie książka jest niczym opowieść – wędrówka po lesie w której można doświadczyć wszystkiego tego o czym się czyta. Dyakowski opowiada bardzo przystępnie i nie przynudza – unika naukowych formułek, które tylko zanudziłyby czytelnika starając się wszystkie informacje przekazać w jak najlżejszej formie. Czytając publikacje można odnieść wrażenie słuchania ciekawej gawędy, co nie oznacza, że jest infantylnie – wręcz przeciwnie… Dyakowski wie o czym pisze i o czym chce opowiedzieć – po prostu robi to z serca i sercem a jego styl jest lekki, żywy, baśniowy… Ponownie poczułam się zauroczona tym w jaki sposób profesor opowiada o lesie i jego mieszkańcach – z pasją, miłością, zaangażowaniem. Czyta się wspaniale – można zanurzyć się w tej opowieści, przepaść rozpłynąć… Przed oczami od razu mam drzewa, krzewy, krzaczki, leśne runo… czuje ten cudowny zapach igieł, innym razem liści przeplatany słodką wonią jeżyn oraz jagód. Słysze szelest liści, pohukiwanie sowy, kukanie kukułki, stukot dzięcioła o drzewo i nagle trzask… Rozglądam się dookoła, patrzę uważnie, przyglądam. Widzę! To ona! Mała sarenka a obok niej jej mama. Ci.. aby nie wystraszyć, aby nie spłoszyć, ostrożnie…. Las, który ożywa.

UWAGA
Mimo iż publikacja powstała wiele lat temu, może zaskoczyć a informacje w niej przedstawione nadal wydają się aktualne. Jednak gdyby tak nie było w najnowszym wydaniu książki umieszczono przypisy uwzględniając obecny stan wiedzy odnośnie lasów.

„Życie tam wre i rozwija się lub ginie bez względu na to, czy nad lasem huczą wichry i wstrząsają nim burze, czy też panuje niczym niezmącona cisza. Wszystkie zamieszkujące go istoty, rośliny i zwierzęta, stanowią jeden łańcuch, zależą jedne od drugich, wspomagają się wzajemnie lub toczą śmiertelne, chociaż niekoniecznie krwawe, walki. Stary, potężny dąb pielęgnuje u stóp swych mchy zielone, w gąszczu liści daje schronienie ptakom, a pod jego korą żyje szkodliwa liszka i toczy drzewo olbrzyma” [s. 348]

PRZECZYTAJ FRAGMENT

Tytuł: Nasz las i jego mieszkańcy | Autor: Bohdan Dyakowski | Wydawnictwo: Zysk i S-ka | Okładka: twarda z obwolutą | Liczba stron: 368

zdjęcie EMPIK

Stare wydanie książki z 1939 roku – dostępne TUTAJ