„Wielki zły lis” Benjamin Renner, Kultura Gniewu

  Od czasu do czasu lubię sięgnąć po komiks – jako taki przerywnik od tradycyjnych pisanych powieści. Do komiksu „Wielki, zły lis” francuskiego rysownika Benjamina Rennera zabierałam się dość długo. Z jednej strony moją uwagę zwróciła kreska i żywe kolory – rysunki są rysowane ołówkiem a następnie pomalowane żywymi kolorami, możliwe, że farbami. Z drugiej strony obawiałam się treści – tego, że znajdę w niej fragmenty, które wzbudzą we mnie zmieszanie. A jednak komiks znajduje się w dziale komiksów dla dzieci i młodzieży jednocześnie będąc pozycją uniwersalną – również dla dorosłych. Ponadto jego pierwszy nakład rozszedł się niczym świeże bułeczki a polscy czytelnicy prosili wydawnictwo (Kultura Gniewu) o dodruk. Zastanawiałam się skąd ten szał – nie tylko w Polsce ale i na świecie. Skąd takie zainteresowanie i popularność, że komiks był i jest rozchwytywany a nawet doczekał się swojej animowanej adaptacji. Wpis na jednym z blogów poświęconym komiksom ostatecznie zdecydował, że postanowiłam po niego sięgnąć – w ciemno.  Chciałam przekonać się jak smakuje.   „Wielki zły lis” to historia o lisie – a jakże by inaczej. Jednak nie był on ani wielki, ani zły jak mogłoby się wydawać i to zarówno w teorii jak i praktyce. Każda jego wyprawa do kurnika kończy się wypadkiem i upokorzeniem… upokorzony jest on i to przez uważane za pozbawione rozumu kury. Wśród zwierząt w lesie i okolicznych wiosek mia opinię: sardelowej mordy, ryżego socjopatę, albo pierdziryjka… nie potrafi polować w celu zdobycia jedzenia dlatego swoją dietę opiera na rzepie (litościwie podarowanej przez prosiaczka i mamę królika) w oczach wszystkich stając życiowym niezdarą i pośmiewiskiem. Wiecznie głodny, nielubiany, wyśmiewany i upokarzany zawiera pakt z wilkiem – zamiast polować na kury (które mogłyby lisa pobić), postanawiają wykraść z kurnika jajka, wysiedzieć je, odchować pisklaki a kiedy stałyby się tłuste zjeść. Obiad podany na tacy i to bez większej pracy. Wydawać by się mogło plan idealny i genialny, tym bardziej, kiedy wszystko idzie po Twojej myśli. Do czasu kiedy z jajek wykluwają się pisklaki i uznają lisa za mamę. W rudzielcu zachodzą nieodwracalne zmiany – jego świat staje na głowie a sprawy obierają nieoczekiwany bieg wydarzeń.

„- Ale chociaż ja nie mogę zbliżyć się do kury, to ty możesz zbliżyć kurę do mnie!
– Ze niby kura będzie gonić mnie aż tu? Zwykle spuszcza mi manto dużo wcześniej.
– Nie mówię, że masz przynieść kurę. Masz przynieść coś zupełnie niegroźnego!”

  To oczywiście wstęp do całej masy przeróżnych historyjek i perypetii z bohaterami komiksu w których w zasadzie jest wszystko: akcja, zwroty akcji, trochę strachu, paradoksów, przeciwieństw a przede wszystkim humoru opartego na satyrze oraz absurdzie a także wzruszeń. Autor z jednej strony pokazuje naturę lisa – jest to drapieżnik, który musi polować w celu zdobycia pożywienia i jak to często w bajkach bywa (w życiu również) zakrada się do kurnika w celu „łatwego” zdobycia pożywienia. Jednak tutaj pojawia się coś odwrotnego – lis, który wydawać by się mogło powinien stać „wyżej” od kur i to nie tylko w łańcuchu pokarmowym ale przede wszystkim pod względem sprytu oraz inteligencji, okazuje się być fajtłapą i życiowym niezdarą. To nie on jest oprawcą a kury – to kury stoją ponad nim, okazują się silniejsze i o „mocniejszym” charakterze. Lis musi radzić sobie w inny sposób – kradnie z kurnika to „co jest nie groźne”, czyli jajka, jednak po wykluciu piskląt siłą rzeczy pozwala dojść do głosu emocjom – sercu, które jak się okazuje ma miękkie i dobre… zamiast utuczyć pisklaki, czy od razu je pożreć, mimo głodu zaczyna się nimi opiekować… emocje tłumią w nim instynkty. Tak więc widzimy tutaj nie tylko absurd, wielki kontrast ale również walkę dobra ze złem, gdzie dobro zawsze i zdecydowanie zwycięża. Nie brakuje emocji ale i niespodziewanej przyjaźni, która raz jest potulna i miła a innym razem nieco szorstka. Przyjaźni, która powoli przeistacza się w silniejszą więź… może nawet miłość i to tę najsilniejszą i najpiękniejszą…. rodzicielską.  Jak już wspomniałam autor bazuje na humorze a dokładnie jego przeróżnych formach: od satyry poprzez absurd, humoreskę, komedię pomyłek a nawet karykaturę. Jest tego tutaj sporo – taki miszmasz wszystkiego, jednak bez przesady i zbędnego przesytu a tak by każdy czytelnik niezależnie od wieku znalazł coś dla siebie. Barwne, nieco karykaturalne rysunki tworzą serię humorystycznych scenek, które dobrze odzwierciedlają emocje bohaterów: złość, zmęczenie, strach, załamanie, zniechęcenie jak również uroki rodzicielstwa i „macierzyństwa”. Same postacie zostały ciekawie przedstawione i odzwierciedlają przeróżne postawy a także cechy charakteru: nieudolny lis, spokojny wilk, narwana kura, pełne energii pisklaki, które uważają się za lisy, leniwy pies czy duet Królika i Prosiaka. „Wielki, zły lis” to przyjemny komiks. Taki, który ma na celu bawić, śmieszyć a także dostarczać rozrywki i muszę przyznać, że nie raz i nie dwa na mojej twarzy pojawił się uśmiech (a musicie wiedzieć, że jestem poważna osobą i nie łatwo jest mnie rozśmieszyć), jednakże jest to „specyficzny” humor, który trzeba zrozumieć – powiedziałabym, że dla dojrzałego czytelnika, który jest w stanie wyłapać pewne „smaczki” ukryte zarówno w słowach jak i obrazie. Nie oznacza to jednak, że młodsi czytelnicy w tym również dzieci nie będą dobrze bawić się przy tym komiksie. Wręcz przeciwnie… one również mogą i spędzą miło czas i z pewnością nie raz i nie dwa zaśmieją się w głos, bo jest tutaj również sporo żartów, które odnajdziemy w wielu bajkach (np. „Asterix i Obelix”, Kaczor Donald a nawet Disney czy René Goscinny i Jean-Jacques Sempé ze swoim słynnym „Mikołajkiem”) w tym również tych zwierzęcych. Zresztą… album otrzymał nagrodę dla najlepszego albumu dla dzieci na festiwalu w Angoulême (w jury zasiadali czytelnicy w wieku 8-12 lat), a także doczekał się filmowej adaptacji, która została nagrodzona Cezarem, francuski odpowiednik Oscara, dla najlepszej animacji roku – to chyba musi o czymś świadczyć.

O czym?

  Może w mojej opinii nie jest idealny i rewelacyjny i nie będę wychwalać go pod niebiosa, jednak nie mogę odmówić mu charakterystycznego-specyficznego humoru i klimatu. Z jednej strony może rozbawić i dostarczyć rozrywki, natomiast z drugiej wzruszyć i poruszyć w szczególności na samym końcu (według mnie komiks jest najmocniejszą strona komiksu – prawdziwa perełka). Pokazuje różne charaktery, różne oblicza zwierząt (tudzież człowieka), to że nie zawsze jest tak jak coś lub kogoś widzimy – bo to tylko otoczka, pozory a te bardzo często lubią mylić. Należy poznać „temat” od środka, zagłębić się w niego doświadczyć a nie od razu oceniać.
Uzmysławia jak pod przeróżnych wydarzeń, bodźców i z biegiem czasu powoli ulega się przemianie – jak do głosu dochodzą inne emocje, niż te, które zostały zapisane w genach.
To również życie, kondycja psychiczna, wady i zalety. Przyjaźń, która przeradza się w miłość, rodzicielstwo, jego uroki ale i ta „ciemniejsza” strona jak obowiązki, paniczny strach i inne wszelkie niepokoje. Wzajemna troska, zaufanie, bycie razem ale i rozstanie… A jeśli potraktujemy go jako bajkę zwierzęcą życie i jego realia… nie zwierzęta a my ludzie.
Tym samym w moich oczach „Wielki zły lis” to komiks (komedia oparta na absurdzie i nie porozumieniu) – alegoria, nie tylko mogący rozbawić ale również skłonić do myślenia i zastanowienia się nad sobą i życiem. Jednakże można traktować go dwojako – to jak odbiorą go czytelnicy: tylko i wyłącznie jako zabawę, przestrogę a może i to i to tak po środku – zależy tylko i wyłącznie od nich. Jakby nie było zakończenie jest mocną stroną komiksu ^_^

UWAGA
1. W książce nie brakuje epitetów typu „pogięło Cię”, „do jasnej cholery” czy nazywanie kogoś (w żartach ) „lis idiota”,”kretyn”, „serdelowa morda”, „kukułsyn”- jednych to rozbawi, natomiast innych niekoniecznie. Ponadto w książce jest sporo żartów, których dzieciaki nie zrozumieją. Wiem, że w związku z tym niektórzy rodzice mogą mieć wątpliwości jak również pewne zastrzeżenia, dlatego uważam, że należy indywidualnie dopasować wiek czytelnika –  osobiście nie dałabym książki przedszkolakowi a także 7-8 latkowi (wiem, że dzieci prędzej czy później spotkają się z tego typu słownictwem np. w szkole, jednak nie chce chciałabym aby wyszło to od mnie).  Wydaje mi się, że odpowiedni wiek to tak 11-lat chociaż spotkałam się z opinią, kiedy komiks czytały 7 i 8-latki czerpiąc z treści wiele zabawy ^_^
2. W komiksie można odnaleźć motywy znane między innymi z Kaczora Donalda, Astelikxa i Obeliksa a nawet Disney’a czy „Mikołajka” René Goscinny’ego i Jean-Jacques Sempé’go
3. Autor komiksu jest współreżyserem filmów animowanego „Ernest i Celestynka” za który był nominowany do Oscara
4. Zakończenie jest mocną stroną komiksu 

Tytuł: Wielki zły lis | Autor: Benjamin Renner | Rysunki: Benjamin Renner | Tłumaczenie: Krzysztof Umiński | Wydawnictwo: Kultura Gniewu (Krótkie Gatki) | Okładka: miękka | Stron: 162

Plansze:Alejakomiksu