„Rok, w którym nauczyłam się kłamać” Lauren Wolk

  Jesień 1943 roku. Jedenastoletnia Annabelle mieszka w wiejskiej Pensylwanii podczas II wojny światowej, gdzie wojna wydaje się być tylko echem. Dziewczyna wiedzie zwyczajne i spokoje życie do dnia kiedy w klasie pojawia się nowa uczennica Betty. Jej brutalność, złość i ciągłe intrygi odbijają się na uczuciach i wnętrzu Annabelle, która wszelkie złośliwości oraz obelgi odczuwa bardzo boleśnie a Betty nie ma dość: z czasem nowym obiektem jej zaczepek staje się bezdomny Toby – weteran I wojny światowej cierpiący na uraz powojenny. Wiele osób uważa go za dziwaka, jednak rodzina Anabell traktuje go z szacunkiem a dziewczynka traktuje jak przyjaciela. Czy to wystarczy aby stanąć do walki w imię prawdy i sprawiedliwości?  Według opisu „Rok w którym nauczyłam się kłamać” amerykańskiej pisarki Lauren Wolk to „Wielokrotnie nagradzana poruszająca powieść o złu, fałszywym oskarżeniu i samotnej walce w obronie sprawiedliwości, porównywana ze słynnym „Zabić drozda”. O tym nawiązaniu napiszę na samym końcu. Niemniej po lekturze nowości  wiem, że porusza ważne tematy – nie jeden a kilka z których na pierwszy plan wyłania się znęcanie nad innymi. Być może niektórym z Was ten temat jest bliski i to od środka a jeśli nie a macie w sobie chociaż trochę empatii, doskonale rozumiecie jak bardzo jest to bolesne i jak tragiczne może okazać się w skutkach (w szczególności, kiedy jest się jeszcze dzieckiem, któremu dopiero kształtuje się psychika). Betty krzywdzi ludzi opowiadając na ich temat przykre i bolesne kłamstwa i jakby tego było mało zaczyna grozić Annabeth i jej braciom.  Nagle w wiosce zaczynają dziać się straszne rzeczy.
Ktoś rzuca kamieniem w niemieckiego farmera.
Ktoś rzuca rykoszetem w przyjaciółkę Annabelle wybijając jej oko i rozciąga na drodze zaostrzony drut aby ranić wracające ze szkoły dzieci.
Ktoś grozi Betty, która niedługo potem znika w tajemniczych okolicznościach.
Wszystkie podejrzenia padają na Tobby’ego – bezdomnego weterana wojennego chodzącego z trzema karabinami na plecach i z urazem powojennym.

Dlaczego?

  Bo mężczyzna w oczach społeczeństwa jest „dziwy” nie tylko ze względu na fakt iż trzyma się na uboczu ale również swoją wojenną przeszłość. Ponadto znika wraz z Betty, więc jest łatwym celem – najprościej oskarżać tych, którzy nie mogą się bronić i w których obronie nikt nie chce stanąć. Prawie nikt, bo oto z tłumu wybija się jedna mała osóbka. Jednak wiejska dzielnica pragnie zemsty we wszystkich jej brutalnych formach.  W tym momencie z treści wysuwają się kolejne tematy z których jednym jest wojna i to jak wielki ślad pozostawia ona w psychice a także sercu człowieka. Jak bardzo przeszłość mimo iż tak naprawdę dla wielu nieznana, może decydować o opinii społeczeństwa i rodzeniu się stereotypów.
Niesprawiedliwość, uprzedzenia i piętnowanie ludzi ze względu na wykonywany zawód, miejsce w którym był, pracę, którą wykonywał bądź też zachowanie .
Nienawiść, ciągłe kłamstwa, ludzkie wybory ale również walka o prawdę a także sprawiedliwość.
Walka, która jest ciężka, mozolna i wymaga dojrzałości, ogromnej siły oraz odwagi, ale jest potrzebna.
Natura zła i człowieka – człowiek wobec złu i zło wobec człowieka.
Prawda, która musi ujrzeć światło dzienne.  Ta niezbyt obszerna bo licząca 264 stron książka mieści w sobie wiele tematów, które sprawią, że czytelnicy z pewnością zwrócą na nią uwagę. Ponadto posiada ona swój klimat: wiejskie położenie Pensylwanii z dala od wojny, daje uczucie błogości i bezpieczeństwa a jednocześnie kolejne wydarzenia sprawiają, że to wszystko powoli zanika – pojawia się niepokój a może nawet lekki strach, by po chwili ponownie ulec zmianie i to o 180 stopni.

  Piękna a jednocześnie trochę „nierealna” jest relacja Annabel z rodzicami. Piękna jest wielka i szczera miłość oraz zaufanie: rodzice ufają córce, słuchają i szanują, jednocześnie przekazując cenne prawdy… A jednocześnie traktują córkę zbyt poważnie: włączają w dorosłe rozmowy i obarczają zbyt dużą odpowiedzialnością. Odniosłam wrażenie, że w ich oczach nie jest jeszcze dzieckiem i dorastającą nastolatką a dojrzałą, dorosłą kobietą. Sama Annabel przejawia takie cechy. Jestem świadoma tego, że istnieją dzieci określane mianem „maleńka-stareńka” lub „zbyt poważny jak na swój wiek”, jednak mimo tego i domowych obowiązków nie są one traktowane aż tak poważnie i przejawiają cechy bycia dzieckiem (nawet mimo ciężkiej sytuacji w domu).

  Na uwagę zasługuje również więź Annabel z Tobby’m a także przedstawienie i przybliżenie historii weteranów wojennych, tego jak bardzo owe wydarzenia i przeżyta trauma mają wpływ nie tylko na psychikę ale również późniejszą opinię społeczeństwa. Można poczuć się głęboko związanym z tymi ludźmi w szczególności kiedy czyta się o nienawiści i braku współczucia i zrozumienia.  Akcja powieści toczy się bardzo powoli. Nie brakuje obszernych opisów, które miejscami były dla mnie zbyt długie i jakby upchane na siłę, niemniej język jest delikatny – „zgrabniejszy” niż w większości współczesnych książek. Sporo tutaj smutku i przeróżnych przykrych emocji jak również tak zwanego „nauczania”, które w niektórych momentach zostało podkreślane zbyt bardzo, najprawdopodobniej po to by wzbudzić jeszcze więcej smutku, żalu i doprowadzić do łez. Jednych może to razić a innych nie koniecznie.

  I kiedy przyjrzeć się fabule to rzeczywiście widać w niej wyraźne nawiązania do powieści „Zabić drozda” – plotki, niesprawiedliwe oskarżenia, oszustwa, drwiny i oszczerstwa, mentalność ludzka, nienawiść, zło, które wylewa się z każdej strony, zbyt szybkie dojrzewanie i poczucie straconego dzieciństwa…
Tym samym zastanawiam się, czy książka słusznie znalazła się w dziale książek dla dzieci powyżej 12 roku życia.

Czy to aby nie za wcześnie?

  Treść porusza naprawdę poważne i trudne tematy – nie jest lekka i wesoła a naznaczona bólem, smutkiem, cierpieniem ale również nadzieją i wiarą w drugiego człowieka. Według mnie ciężka… dla młodego czytelnika niedoświadczonego w tego typu książkach zbyt trudna do zrozumienia – śmiem stwierdzić, że „brutalna” i mocna a jednocześnie skłaniająca do refleksji i zapadająca w pamięci.
Będąca niczym apel i prośba o opamiętanie.
Potrzebna. Tylko dla odpowiedniego czytelnika i w odpowiednim czasie.

DROBNA UWAGA, KTÓRA NIE WYPŁYWA NA OCENĘ KSIĄŻKI
Zaskoczyło mnie polskie tłumaczenie tytułu powieści, który w oryginale brzmi „Wolf Hollow” i jest ściśle związany z treścią książki a dokładnie pewnym miejscem. Zważywszy na treść książki polski tytuł ma sens – również nawiązuje do treści fabuły, poza tym łatwiej jest go zapamiętać. Mimo tego w ogólnym rozrachunku uważam, że pewnych nazw i tytułów nie powinno się tłumaczyć a pozostawić w oryginale i to dotyczy wszystkich książek a także filmów
A może jednak? Co myślicie?

Tytuł: Rok, w którym nauczyłam się kłamać | Tekst: Lauren Wolk | Tłumaczenie: Sebastian Musielak | Wydawnictwo: Dwie Siostry | Stron: 264 | Okładka: twarda