„Nie umieraj do jutra” Wacław Gluth-Nowowiejski

  Zawód, który towarzyszył mi w trakcje jak również po skończonej lekturze „Kołysanki z Auschtiwz” sprawił, że postanowiłam sięgnąć po książkę traktującą o wojnie, jednak będącą szczerym i prawdziwym zapisem a nie gdybaniem. Zmyślone historie jak również te będące wytworem naszej wyobraźni ale oparte na prawdziwych wydarzeniach mamy na co dzień czy to w literaturze, czy filmach bądź serialach emitowanych w telewizji. Chciałam prawdy – faktów aby lepiej poznać historię i to od środka.
Złożyło się tak, że wydawnictwo Marginesy postanowiło wznowić nakład kiedyś wydanej już książki Wacława Gluth-Nowowiejskiego „Nie umieraj do jutra” na której to kartach przedstawiono portrety i historie ludzi, którzy prawdziwych i żyjących już tylko w pamięci oraz sercach.  Pan Wacław urodził się 10 czerwca 1926 w Warszawie – miał trzech starszych braci (wszyscy zginęli podczas okupacji hitlerowskiej lub w powstaniu). Podczas powstania warszawskiego na stanowisku kaprala podchorążego dowodził drużyną zgrupowania „Żmija” na Żoliborzu. Jako jeden z dwóch rannych ocalał z masakry w powstańczym punkcie sanitarnym przy ulicy Rajszewskiej 12. Z zawodu polski publicysta ale również powstaniec warszawski, żołnierz zgrupowania Żmija Armii Krajowej.

  W swojej książce w zróżnicowanych stylistycznie dziesięciu nowelach opowiada historie „warszawskich robinosów” – ludzi którzy po upadku powstania warszawskiego przez kilka miesięcy musieli ukrywać się gruzach. Najczęściej były to stare piwnice, strychy a także budynki zrujnowanie, którym ze względu na zły stan nie groziło podpalenie, jednak tak na prawdę nigdy nie mieli pewności, że tak się nie stanie. W ekstremalnie trudnych warunkach bez dostępu do pożywienia, wody, światła. W ciemności i brudzie narażeni na przeróżne choroby i zakażenia ale przede wszystkim w strachu, zagrożeniu i obawie o własne życie ze strony Niemców, których oddziały podpalały i wysadzały w powietrze kolejne warszawskie dzielnice, z nadzieją czekali na wolność – nie tylko własną ale również Warszawy.

  Według mnie warto zacząć od tego, że wszystkie historie zostały zasłyszane przez znajomych znajomych, czyli z drugiej ręki a dopiero potem spisane przez Gluth-Nowowiejskiego – tym samym prawdopodobne jest, że ktoś „coś” mógł dopowiedzieć a być może zmienić. Jednak to ani trochę nie odejmuje na wartości książki a przynajmniej nie literackiej. Każda z nowel i opisanych historii jest inna ale tak samo przerażająca, wstrząsająca, wzruszająca, poruszająca i prawdziwa. Każda opatrzona zdjęciami i notatkami biograficznymi ludzi, których znajdziemy na kartach historii – wystarczy tylko poszukać. To z kolei tylko potęguje te wszystkie uczucia, sprawiając, że wszystko o czym czytamy jeszcze bardziej trafia do serca.

  W kolejnych nowelach poznajemy przeróżnych ludzi a także ich heroiczne czyny, walkę o życie i to do czego byli skłonni aby przeżyć. Czytamy o „Jesieni na Marymoncie” i żołnierzach, którzy oddali swoje życie za wolność, Aresie – mścicielu z ruin, który postanowił popsuć szyki nazistom i o piekarzu Czesławie Lubaszka, który wykupił żydowską dziewczynę za pięć bochenków chleba (rzekomo była mu potrzebna do fachowego przygotowywania posiłków, podczas gdy piekarz z mąki głównie przygotowywał chleb i suchary. Czy na prawdę do tego była mu potrzebna żydowska dziewczyna?).

  Kiedy poznajemy historię Panny X, która przybiera tożsamości niedorozwiniętego i nieatrakcyjnego mężczyzny, by w chwili śmierci okazać się kobietą w głowie rodzi się pytanie „Po co i dlaczego”? Dlaczego wyrzekła się swej kobiecości?” Czy były ku temu powody? Jakieś podstawy? Gluth-Nowowiejski wyciąga własne wnioski, chociaż my czytelnicy możemy mieć własne. A kiedy dochodzi do tych najmniejszych i młodych – dzieciach i młodzieży w mundurach którym granaty obrywają ręce oraz nogi, którzy umierają na rękach kolegów jak również pod ich ciałami w człowieku coś pęka.  Każda nowela – historia bez względu na to czy zasłyszana z drugiej ręki, czy nie mówi o ludziach, którzy żyli i zapisali się na kartach pamięci. Każda skłania do refleksji, wstrząsa i porusza serca. Każda zapada w sercu i pamięci.

Tytuł: Nie umieraj do jutra | Autor: Wacław Gluth-Nowowiejski | Wydawnictwo: Marginesy | Okładka: miękka | Stron: 272